Hołd Pruski był jednym z ważniejszych wydarzeń w XVI wiecznej Europie. Wydarzenia z nim związane, miały wpływ na zamianę Zakonu Krzyżackiego w Prusy Książęce.

Tym samym Albrecht Hohenzollern, notabene siostrzeniec Zygmunta Starego,  był ostatnim Wielkim Mistrzem Zakonu Krzyżackiego i pierwszym Księciem – luterańskiego Księstwa Pruskiego. Bezpośrednią przyczyną Hołdu Pruskiego była wojna polsko-krzyżacka z lat 1519-1521 – zakończona zawieszeniem broni. Przed wybuchem konfliktu ówczesny Wielki Mistrz Krzyżacki Albrecht Hohenzollern, szukając pretekstu do konfliktu wysunął niemałe żądania względem Rzeczpospolitej.

Zażądał zwrotu Prus Królewskich oraz Warmii a także 30 tys. guldenów za każdy rok, kiedy ziemie te należały do Rzeczpospolitej łącznie 1,5 mln guldenów. Sejm zezwolił Zygmuntowi Staremu na prowadzenie wojny z Zakonem Krzyżackim. Cesarz Karol V Habsburg wymusił na obydwu stronach zawieszenie broni na 4 lata. 

Skutki Hołdu Pruskiego

W roku 1525 mijał czteroletni okres zawieszenia broni, państwo Zakonu Krzyżackiego przekształciło się w luterańskie Prusy Książęce. Do tego czasu Albrecht Hohenzolerm, w razie wojny mógł liczyć na wsparcie Cesarza i Papieża. Wraz z przejściem na luteranizm protektorat ze strony dwóch najważniejszych postaci ówczesnej Europu odszedł w zapomniane. Książę Pruski decyduje się na złożenie Hołdu Królowi Rzeczpospolitej Polskiej Zygmuntowi Staremu.

8 kwietnia 1525 roku, zostaje podpisany traktat krakowski, na jego mocy Prusy Książęce stają się lennem Polski. Potomkowie Albrechta otrzymują prawo do dziedziczenia trony Pruskiego, w razie jego bezpotomnej śmierci prawo to przechodzi na jego braci. Z sukcesji wyłączona jest brandenburska linia Hohenzolermów. Dodatkowo Prusy jako lennik Korony, mają obowiązek wspierać militarnie Króla w czasie wojny, a każdy kolejny następca tronu zobowiązany jest do złożenia hołdu lennego.  Hołd Pruski odbywa się na krakowskim rynku 10 kwietnia 1525 roku. Przez następny wiek Prusy nie będą militarnym zagrożeniem dla Rzeczpospolitej.

Konsekwencje Hołdu Pruskiego

Często zarzuca się Zygmuntowi Staremu, że przyjmując Hołd pruski pośrednio doprowadził do Rozbiorów Polski. Jest to teoria błędna, ponieważ Zygmunt Stary swoim zachowaniem potrafił wyłączyć Prusy z gry politycznej na ponad sto lat. Dopiero niezrozumiałe decyzje jego następców i polskiej szlachty doprowadziły do wzmocnienia państwa Pruskiego a tym samym do Rozbiorów Polski.